Kerkhofje Groeneveld in Woerden

In de Woerdense De Brauwstraat ligt een kerkhofje dat de naam Groeneveld draagt. Het is eigendom van een stichting.

Het wat verscholen liggende begraafplaatsje is in 1813 door Dionisius Groeneveld gesticht. Hij was kastelein van de herberg De Roos in de Pannenbakkerijen, gewaardeerd lidmaat van de Evangelisch-Lutherse gemeente van Woerden en politiek gezien een trouw patriot met verlichte denkbeelden. Hij was een vermogend man.

Dionisius Groeneveld behoort tot de Groeneveld-stam P. Voor een beschrijving van de indeling van Groenevelden in stammen zie deze link.

Enkele graven op het kerkhofje Groeneveld in Woerden.

Aan het eind van de 18e eeuw kwam er weerstand tegen het gebruikelijke begraven in de kerken. Dat waren deels religieuze bezwaren, deels (onder invloed van de Verlichting) rationele bezwaren o.a. in verband met de hygiëne. Dit leidde in de Franse tijd tot een keizerlijke wet, die per 1 januari 1813 verbood om mensen in kerken te begraven. Die wet werd op 22 december 1813, na het vertrek van de Fransen, al weer ingetrokken en pas per 1 januari 1829 opnieuw ingevoerd.

Het is niet duidelijk of Dionisius zich stipt aan de geldende Franse wet met betrekking tot het begraven wilde houden of dat hij zich onder invloed van de Verlichting tegen begraven in de kerk had gekeerd.

Feit is dat hij op 29-07-1813 overleed en niet, zoals zijn voorouders en vrijwel alle zijn stads- en tijdsgenoten in de Petruskerk, maar op een eigen stukje grond in de polder Het Oudeland, niet zo ver van zijn herberg vandaan.

Vanaf dat moment werden daar ook andere leden van de familie Groeneveld begraven en was dus deze particuliere begraafplaats ontstaan. Met het uitbreiden van Woerden kwam dit begraafplaatsje, dat eerst nog een beetje buiten Woerden lag, te liggen in de De Brauwstraat.

Op een van de grafstenen staat een bekende naam uit de vaderlandse geschiedenis: Jan Derk Domela Nieuwenhuis Nyegaard, een man die in de eerste helft van de vorige eeuw in België de Vlaamse strijd steunde en daarvoor zelfs in 1919 ter dood veroordeeld werd. Hij stierf overigens pas in 1955. Hij was een neef (oomzegger) van de bekende Ferdinand Domela Nieuwenhuis (de oprichter van de socialistische beweging).

Waarom Jan Derk op dit begraafplaatsje in Woerden is begraven is vooralsnog niet duidelijk. Hij lijkt geen min of meer directe familieband te hebben met de Groenevelden van Stam P.

De afgelopen decennia is wel eens sprake geweest van het ruimen van de hele begraafplaats. De Groeneveld-graven zouden dan op een apart deel van “Rijnhof” in Woerden opnieuw opgezet kunnen worden. Dat heeft tot nog toe steeds op verzet van de stichting gestuit.