| Aantekeningen |
- Bij de foto:
Vooraan midden: opa Philip Gans en zoon Philip Gans. Zittend rechts: Pinehas Gans.
Van:
https://geheugenvanoost.amsterdam
Pinehas (roepnaam: Piet) heeft een boekdrukkerij en een boekwinkel (eerst aan de Niasstraat 35 en later aan de Kramatweg 28). Welke boeken hij verkoopt, is niet bekend.
Wat wel bekend is, is dat hij kranten verkoopt. Het Algemeen Handsblad bijvoorbeeld laat via de eigen krant weten dat de krant te koop is bij Boekhandel Gans in de Niasstraat 35. Behalve het genoemde Algemeen Handelsblad verkoopt hij ook De Tribune (sociaal-democratisch weekblad). Dat hij De Tribune verkoopt is eigenlijk wel opmerkelijk. Het is het partijblad van de Sociaal Democratische Bond (SDB = afsplitsing van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij) en voorloper van de Communistische Partij Holland (later: Communistische Partij van Nederland). Het is opmerkelijk te noemen omdat Pinehas later, in de jaren dertig, betrokken raakt bij de joodse vereniging Rechouwous. Deze vereniging stond voor traditioneel joodse waarden en normen. Dat roept de vraag op of deze in strijd waren met de verkoop van de toch wel radicaal linkse Tribune?
Pinehas is enige jaren actief in Rechouwous (Vereeniging ter behartiging der Joodsche belangen voor de Indische Buurtbewoners). In 1937 wordt hij penningmeester van de vereniging. Daarnaast heeft hij een coördinerende en organiserende taak, zo lijkt het althans. Hij wordt enkele malen bedankt voor de goede organisatie van de excursies voor de kinderen van Rechouwous. In 1938 is hij ook betrokken bij de (her)oprichting van de toneelgroep. Of er daadwerkelijk een toneelgroep is gekomen, is niet duidelijk. Helaas is er verder weinig bekend over zijn eventuele andere activiteiten voor Rechouwous. Het is niet een persoon die nadrukkelijk op de voorgrond treedt, zoveel is wel duidelijk.
Dat Pinehas dus kranten verkoopt, weten we zeker. Dat hij boeken verkoopt, blijkt uit het feit dat in bijna alle advertenties staat: Boekhandel P. Gans. Maar Pinehas heeft ook een andere bron van inkomsten. In meerdere kranten staan namelijk advertenties over te koop staande winkels en dat je brieven kan sturen (of afgeven?) bij de winkel in de Niasstraat, later de Kramatweg. Zo is er een advertentie voor een: “Wegens omstandigheden te koop staande Aardappelen, Groenten- en Fruitzaak met vergunning”. In deze advertentie in De Tijd (godsdienstig-staatkundig dagblad van 10 maart 1934) staat verder niet aangegeven wat de locatie is. Of Pinehas in deze ook een informerende rol heeft, daar kunnen we alleen maar naar raden.
In maart 1941 wordt afgekondigd dat joodse bedrijven zich moeten aanmelden en dat er een Verwalter (= bewindvoerder) wordt aangesteld. Dit zal ook het bedrijf van Pinehas hebben geraakt. Daarmee komt het gezin in een kwetsbare situatie. Een deel van het inkomen gaat verloren.
Begin 1942, mogelijk al in januari, moet Pinehas naar een Joods Werkkamp, het werkverruimingskamp Gijsselte. Op 3 oktober 1942 worden de joodse dwangarbeiders uit Gijsselte per trein naar kamp Westerbork gestuurd. Pinehas is echter, dit blijkt uit een naoorlogse registratiekaart, al op 11 augustus 1942 gearresteerd, zijn zoon op 28 augustus. Wanneer Pinehas in Westerbork aankomt is niet duidelijk.
Vader en zoon Gans zijn op 2 november 1942 op transport naar Auschwitz gegaan. Dat is één van de zogenoemde Cosel transporten, waarbij de trein naar Auschwitz zo’n 80 kilometer voor de eindbestemming werd gestopt, bij Cosel, en groepen mannen tussen 15 en 55 (ongeveer) jaar uit de trein werden gehaald. Deze mannen werden tewerkgesteld in kampen in de omgeving. Uit naoorlogs onderzoek van het Rode Kruis is duidelijk geworden dat de mannen uit het transport van 2 november zijn vervoerd naar St. Annaberg – Gleiwitz, Oderberg en Seibersdorff, Niederkirch en Ottmuth-Blechhammer, enkelen door naar Bismarckhütte/Monowitz.
Zeker is het dat Pinehas én Philip in april 1944 in Blechhammer zijn aangekomen. Beiden zijn tussen 21 januari en 7 februari 1945 bezweken, omdat de datum niet precies bekend is, werd na de oorlog voor de laatste datum gekozen. Ze zijn in ieder geval niet op die datum vermoord. (Bron: Herinneringscentrum Westerbork).
De website van Yad Vashem geeft als ‘Place of Death’: Gross Rosen en de datum 7 februari 1945.
|
1895 - 1945 (49 jaar)
