| Aantekeningen |
- Bij de foto:
De zeepziederij De Gekroonde Haan aan de Middelstegracht.
Uit Gens Nostra, jaargang 69, nr. 9:
Zeepziederij
Cornelis Dros, die in 1800 in Nigtevecht was geboren, kwam omstreeks 1820 naar Leiden. Hij begon een winkel in koffie, thee en kruidenierswaren aan de Nieuwe Rijn op de hoek van de Hartesteeg. In 1822 trouwde hij met de nog maar17 jaar oude Catharina Maria Tieleman. Zowel bruid als bruidegom was wees, maar in ieder geval voor de bruid gold dat zij dankzij de nalatenschap van haar ouders tamelijk welgesteld was. Eind 1826 kocht Cornelis Dros samen met zijn jonge zwagers Caspard en Adrien Tieleman (die nog maar 20 en 19 jaar oud waren) de in 1740 gestichte zeepziederij De Gekroonde Haan aan de Middelstegracht in Leiden. Zij zetten de fabriek voort onder de firmanaam Dros en gebroeders Tieieman, al bleef ook de oude naam in gebruik. In 1830 verkocht Cornelis Dros zijn kruidenierswinkel en richtte hij zich samen met Adrien Tieleman helemaal op de zeepfabricage. Caspard Tieleman was in 1828 overleden. In zijn plaats werd zijn weduwe Maria Wilhelmina de Moen vennoot in de firma, zonder dat zij zich hoefde bezig te houden met de bedrijfsvoering. Toen zij in 1834 trouwde met de predikant Anthony Brummelkamp, verhuisde zij uit Leiden. Pas in 1869 trad zij uit de vennootschap en zetten Cornelis Dros en Adrien Tieleman de firma samen voort. De zeepfabriek was intussen steeds verder gemoderniseerd en uitgebreid door het aankopen van panden tussen de Middelstegracht en de Hooigracht. De Gekroonde Haan was een van de grootste zeepfabrieken in Nederland geworden.
Cornelis Dros overleed in 1874. De leidingvan het bedrijf bleef ook daarna in handen van leden van de families Dros en Tieleman. Aan de Dros-kant waren dat Dirk Cornelis, Cornelis en Adriaan Hendrik; aan de Tieleman-kant Casparus Cornelis, Cornelis Nicolaas, Hendrik Willem, Adrien CCzoon en Adrien HW-zoon. Na een brand in 1910 werden de plannen om te verhuizen naareen plek buiten de Leidse binnenstad versneld doorgezet. In 1912 werd een nieuwe fabriek aan de Zoeterwoudseweg in gebruik genomen en werden de panden in de binnenstad overgedaan aan de hierna genoemde conservenfabriek. In 1918 ging de firma samenwerken met een aantal andere zeepfabrikanten in de NV Maatschappij tot Exploitatie van Zeepfabrieken. Adrien Tieleman CCzoon werd daarvan de eerste directeur; zijn neef Adrien Tieleman HWzoon was de beherend vennoot van de Leidse fabriek. Later ging de exploitatiemaatschappij op in het Unileverconcern. De Leidse fabriek werd in 1936 gesloten.
Kerkelijk leven
Cornelis Dros en Adrien Tieleman waren vrijwel vanaf het begin betrokken bij de totstandkoming van de Christelijke Afgescheiden Gemeente in Leiden, een van de voorlopers van de latere Gereformeerde Kerk. De afscheiding in Leiden was een onderdeel van het proces dat bekend staat als de Afscheiding van 1834. Een van de belangrijkste voormannen van de Afscheiding was de hiervoor genoemde Anthony Brummelkamp, die via zijn vrouw firmant was van de zeepfabriek Dros en gebroeders Tieleman. Brummelkamp was in 1834 hervormd predikant geworden in Hattem, maar hij werd al een jaar later vanwege zijn betrokkenheid bij de Afscheiding afgezet. Na een aantal standplaatsen in afgescheiden gemeenten werd hij in 1854 hoogleraar aan de gereformeerde theologische hogeschool in Kampen. Aangenomen mag worden dat Dros en Tieleman bij hun vertrek uit de Hervormde Kerk mede geïnspireerd zijn door hun zwager Brummelkamp.
In januari 1836 werd de Leidse afgescheiden gemeente opgericht. Net als elders hadden de afgescheidenen het in het begin moeilijk door tegenwerking van de overheid. Zij mochten geen samenkomsten houden van meer dan twintig personen. De afgescheidenen werden diverse keren veroordeeld omdat ze dat toch deden. Die samenkomsten werden onder andere gehouden in een pakhuis van Dros en Tieleman aan de Nieuwe Rijn. De kerkgangers zaten daarbij op planken die over de zeeptonnen waren gelegd. Rekesten aan koning Willem l met een verzoek om erkenning hadden aanvankelijk geen succes. Op 6 oktober 1840, een dag voor zijn troonsafstand, erkende de koning de afgescheiden gemeente alsnog. Inmiddels had de gemeente een groter gebouw van Dros en Tieleman aan de Oude Vest in gebruik genomen. Dat werd verbouwd tot een echte kerk. Adrien Tieleman werd in 1840 diaken. Later werd hij ouderling en scriba. Hij bleef lid van de kerkenraad tot zijn overlijden in 1884. Overigens waren of bleven lang niet al zijn familieleden gereformeerd. Zijn zoon Casparus Cornelis was bijvoorbeeld actief in de Hervormde Kerk.
|
1800 - 1874 (73 jaar)
