| Aantekeningen |
- Bij de foto:
Katharina was fotografe. Dit zelfportret maakte zij in Hannover in 1908.
Biografie (van www.http://journal.depthoffield.eu):
1888: Op 26 juli wordt Katharina Eleonore Behrend te Leipzig geboren als dochter van Robert Behrend, een bekende hoogleraar in de chemie, eerst in Leipzig, later in Hannover.
1894-1900: Katharina Behrend bezoekt de Höhere Tochterschule te Leipzig.
1900: Het gezin Behrend verhuist naar Hannover en gaat wonen aan de Herrenhauser Kirchweg 20. Hier vervolgt Katharina de opleiding aan de Höhere Tochterschule.
1904: Katharina Behrend maakt haar eerste foto's in en om het ouderlijk huis met de 9x12 camera van haar vader en begint een notitieboek bij te houden over haar fotografie.
1905-‘06: Gedurende een half jaar vertoeft Behrend in Algerije, op uitnodiging van een oom die consul is in Algiers. Haar verblijf legt zij schriftelijk en fotografisch vast.
1912-‘13: Uit interesse voor het werk van haar Nederlandse verloofde volgt ze te Hannover een serie colleges 'Inleiding in het machinewezen'.
1913: Op 14 mei huwt Katharina de Nederlander Arij Haentjens, ingenieur en mede-eigenaar van de stoommachinefabriek Monhemius en Haentjens te Leiden (vanaf 1913 N.V. Overrijn geheten). Het echtpaar gaat wonen in de Thorbeckestraat 10 te Leiden.
1916: Dochter Liza wordt op 17 augustus geboren.
1919: Het gezin verhuist naar de Hugo de Grootstraat 14 te Leiden.
1921: Als tweede dochter wordt Hilde op 22 november geboren.
1926: Arij Haentjens legt zijn functie als directeur neer en treedt in dienst bij de Internationale Nautische Handelsmaatschappij te Den Haag. Het gezin vestigt zich in de Gentsestraat 58 te Scheveningen.
1928: Dit is het laatste jaar dat Katharina regelmatig fotografeert. Zij stopt met het annoteren van haar foto's.
1943: Vanwege de aanleg van de Atlantikwall verhuist de familie Haentjens-Behrend naar de Oude Singel 118 te Leiden.
1951: Het echtpaar keert weer terug naar Den Haag en gaat wonen in de Stuyvesantstraat 101.
1954: De jongste dochter, Hilde, overlijdt.
1973: Op 29 december, negen dagen na het overlijden van haar echtgenoot, overlijdt Katharina Behrend in een ziekenhuis in Den Haag aan een darmaandoening.
Artikel in Trouw op 20-06-1997:
Niet alleen met de pen, maar ook met haar draagbare 9 x 12 camera legde Katharina haar omgeving vast. De interesse voor de fotografie erfde ze van haar vader, Robert Behrend, een bekende professor in de chemie die veel waarde hechtte aan het onderwijs in de kunsten. Katharina kreeg ook pianoles, werd onderwezen in de schilderkunst en voerde vaak, samen met haar twee zussen en broer, toneelstukjes op.
De kunstzinnige beleving van de Behrends richtte zich ook op de 'Freikörperkultur', die in Duitsland tijdens het fin de siècle onder een groep intellectuelen opgang had gemaakt. Terwijl in Nederland Gorters 'Mei' van hand tot hand ging en Van Eeden zijn 'huttenkolonie' Walden van de grond probeerde te krijgen, werd Katharina grootgebracht met romantische ideeën over gezonde voeding, natuurgeneeswijzen en in bredere zin: de bevrijding van het lichaam. Katharina maakte idyllische foto's van haar familie tijdens wandelingen in de ongerepte bossen en het naaktzwemmen in het klaterende water van een bergbeek.
Uit die tijd - nog voor Katharina in 1913 in het huwelijk trad met Arie Haentjes, de directeur van een Leidse stoommachinefabriek - stamt deze foto. Het is aan Katharina's registratiedrift te danken dat precies bekend is wanneer en hoe zij haar naakte zelfportret heeft gemaakt. Dit noteerde zij: “Hannover. Aktaufname von mir im Salon. Dunkler tag. 13.30 Uhr. B1. 6 Sek. F 8. 12-1908.” Zij maakte de opname in december 1908, in de salon van hun huis in Hannover. Rechts in beeld, net naast het doek dat zij als achtergrond heeft gespannen, is nog de kruk van de salondeur te zien. De foto nam ze om half twee 's middags, op een donkere dag. De belichtingstijd was zes seconden, het diafragma, 'F', was ingesteld op acht.
Hoe nauwgezet de camera-instelling ook is opgetekend, één belangrijk aspect van de foto vermeldde Katharina Behrend niet. Haar hele lichaamshouding, de wijze waarop zij haar rechterarm gehoekt boven het hoofd houdt en haar rechter been iets naar voren knikt, weerspiegelt exact de houding van de vrouwelijke figuur op een schilderij van de beroemde negentiende eeuwse Franse schilder Jean Auguste Dominique Ingres.
Op 'La Source' had Ingres in 1856 een allegorische figuur uit de Griekse mythologie geschilderd, die de bron van de natuur moest verbeelden. Naast de gelijkenissen tussen foto en schilderij is er ook een duidelijk verschil. Bij Ingres heeft de vrouwenfiguur in haar linkerhand een amfora, waaruit het water van de oerstroom in een lange, gestage val naar beneden stroomt. Katharina staat met lege handen. Toch is de sfeer van Ingres' doek ongetwijfeld zeer opzettelijk, goed geraakt. Het woelige haar van de dierenvacht waarop Katharina staat, vertoont een overeenkomst met het zachte schuim van het water, waarop 'La Source' haar voeten zet. Zelfs de vage plekken op de foto - die zijn ontstaan doordat Katharina lichtjes heeft bewogen en de belichtingstijd op een 'dunkler tag' nu eenmaal lang is - wekken hetzelfde romantische bijna mystieke gevoel op. En dat is wat deze foto zo bijzonder maakt: Katharina Behrend heeft zichzelf, de bevrijding van haar lichaam, de natuurlijke én de geschilderde bron in één beeld weten te vangen.
|
1888 - 1973 (85 jaar)
