| Aantekeningen |
- Bij de 1e foto:
Genomen tijdens het examen in 1895; Cees Bakker tweede van links.
Bij de 2e foto:
De smederij met een groot betonnen rond met een putje in het midden.
Bij de 3e foto:
Links smidsknecht Versteeg, rechts Cees Bakker.
DE SMEDERIJ VAN BAKKER
Mijn opa C.A.Bakker (1875) was eind 19e eeuw smidsknecht bij Berendse tegenover de Holevoet. In 1895 behaalde hij zijn diploma op de Militaire Hoefsmidschool in Amersfoort.
Rond 1900 start mijn opa z’n eigen zaak aan huis in de Kromme Hoek. Bij burgemeester en wethouders komt in 1908 het verzoek tot de bouw van de smederij aan de Dorpsstraat.
Het jonge gezin Bakker woont dan reeds in drie geschakelde kleine huisjes met op het achtererf hooibergen, een varkens- en hooischuur. De toestemming komt, en op de plek van de drie hooibergen wordt de smederij gebouwd met hoge schoorsteen i.v.m. de voorschriften uit de hinderwet.
Een groot gedeelte wordt bestraat en voor de smederij komt een groot betonnen rond met een putje in het midden (zie 2e foto), Hier worden later de karrenwielen neergelegd met de naaf in het midden. De nieuwe ijzeren band wordt er gloeiend heet omheen gesmeed en daarna in een koelbak vast “gekrompen”. De middelste persoon is Driek, zoon van Cees Bakker.
Op woensdagen was het een drukte van jewelste. De boeren brachten hun eieren naar de markt, spanden daar het paard uit en lieten het bij de smid beslaan. Bij het aanmeten van het hoefijzer wordt deze witheet voorzichtig tegen de dikke hoeflaag gedrukt wat een speciale branderige lucht teweeg bracht. Mijn opa schonk koffie, en in de keuken werden de nieuwtjes van buiten en binnen het dorp besproken. Eén keer kwam een paard en wagen in draf de gang in gereden…zonder de boer op de bok. Die kwam later, wit om de neus, aanrennen. Het paard was geschrokken en op hol geslagen. Het “gewoontedier” was naar de smid gereden om beslagen te worden.
1914-1918
Tijdens de Eerste Wereldoorlog gingen de zaken goed. Het ministerie van Oorlog bestelde bij de plaatselijke middenstand. Mijn opa leverde kachels, prikkeldraad, spades enz. en alles werd in klinkende zilveren Wilhelmientjes betaald. In 1920 openden mijn oma en opa een klein winkeltje met gereedschap, stormlantaarns en huishoudelijke artikelen. Achter de smederij werd een kleine loods gebouwd waar, bij slecht weer, paarden beslagen konden worden.
In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw schoolde mijn opa drie van de zeven kinderen tot smid. Te weten Bart en Driek (de 2 oudste kinderen) en Gerard (1917), de jongste (door Scherpenzelers Geert genoemd). Na hun leerplicht (tot 13 jaar) werkten ze mee in de smidse. ’s Avonds bezochten ze de tekenschool en deden cursussen smeden (o.a. hoefsmid) en zelfs “modern” lassen.
De mobilisatie en de oorlogsdagen
De grootste drukte was in de periode 1939/1940. De mobilisatie bracht veel werk. Mijn vader en de twee ooms die ook smid waren hoefden niet in militaire dienst, maar werden wel ‘íngelijfd’ als militair hoefsmid en de smederij werd gevorderd.
Aan de westzijde van de smederij heeft T.H. Grootjes, een Nederlandse militair, in 1939 zijn naam in een steen geslepen. Mijn opa was kwaad, maar later werd het een kleine herinnering aan die tijd.
In de meidagen van 1940 werd het woonhuis getroffen door een granaat. De smederij bleef ongeschonden.
Vanuit de Rudolphstichting kwamen jonge jongens het vak van smid leren. Tijdens de oorlog stopte een Duits konvooi in de Dorpsstraat, waaronder een vrachtauto met een neergeschoten Brits vliegtuigje. Eén van de smidsleerlingen klom in een onbewaakt moment in de cockpit en pakte een grote dolk. Helaas werd hij betrapt, bont en blauw geslagen en meegenomen. Iedereen ontdaan en mijn opa trok snel zijn nette kleren aan en ging naar het gemeentehuis om de jongen vrij te pleiten. Na nog een pak rammel mocht hij uiteindelijk mee tot ieders opluchting. De handel zakte na 1942 in. Een greep werd in de nadagen van de oorlog niet meer verkocht, maar geruild tegen melk, eieren of spek. Zolang er voorraad Duitse plaat was, werden kachelpijpen en noodkacheltjes gemaakt. Ook de nood-verlichting en kaarsenstandaards, voor de Gereformeerde Kerk werden gemaakt. Toen mijn vader voor de Duitsers bij de Pothbrug moest werken, dook hij onder.
De wederopbouw
Na de Bevrijding kwam het gewone leven langzaam op gang. De eerste jaren werd alles gerepareerd en hersteld, want er waren nog weinig nieuwe dingen. Alles werd hergebruikt totdat het echt uit elkaar viel. In 1947 trouwden mijn ouders en namen de zaak over. Ze kregen drie kinderen Theo(1948), Greet (1950) en Gerard(1953).
De wederopbouw zorgt voor meer artikelen en halverwege de jaren vijftig wordt de winkel groots verbouwd. Twee grote etalages met ’s winters kachels en ’s zomers tuingereedschap, parasols en tuinmeubelen. De smederij komt op het tweede plan.
Gerard Bakker.
|
1875 - 1950 (75 jaar)
